Kol*om IBRAHIM ISA*
*Selasa, 02 November 2010*
*---------------------------------*
*Penulis HARRY MULISCH, salah seorang TIGA BESAR penulis Belanda
Meninggal Dunia. *
*<Sekadar mengenal siapa HARRY MULISCH (1927 - 2010)> *
Hari Sabtu 30 Oktober y.l , Harry Mulisch, yang di kalangan
pengarang-pengarang Belanda tergolong 'TIGA BESAR', meninggal dunia
dalam usia 83th. Dua penulis Belanda lainnya yang digolongkan sebagai
"Tiga Besar" adalah W.F. Hermans dan Gerard Reve juga sudah meninggal.
Dengan demikian "Tiga Besar" penulis-penulis Belanda sudah tiada.
Dikatakan oleh orang-orang (Belanda) kecenderungan politknya: Sosialis
atau Kiri. Ia bersimpati pada revolusi Kuba. Pernah berkunjung ke sana.
Di kalangan sementara Sosialis Belanda Mulisch juga dapat julukan
sebagai "salon Sosialis".
Apa itu 'salon-sosialis'? Menurut pengertian umum di kalangan politisi
(Belanda), 'salon-sosialis' itu, adalah orang-orang yang menganut
pandangan Sosialis, yang ucapan-ucapannya progresif Kiri, maju, tetapi
langgam-cara hidupnya sehari-hari adalah Kanan. Hidupnya seperti
'burjuis-burjuis' lainnya. Tidak punya langgam hidup yang 'merakyat'.
Sementara tokoh penting PvdA, seperti mantan PM Joop van den Uyl,
memimpin PvdA selama 20tahun, juga dikatakan bahwa dia itu, adalah
seorang 'salon-sosialis'. Memang anggapan di Belanda sini, yang
benar-benar Sosialis adalah yang tergabung di dalam SP, Socialistische
Partij. Bukan CPN. CPN dianggap tempatnya orang-orang Komunis.
Harry Mulisch juga dikatakan orang yang sombong. Sekali tempo kupernah
menyaksikan sendiri wawancara Harry Mulisch oleh sebuah stasiun TV
Belanda. Menjawab suatu pertanyaan pewawancara apakah ia pernah membaca
novel yang baru terbit dan menjadi bestseller ketika itu, Harry Mulisch
dengan muka yang diangkat sedikit mengatakam: "Saya penulis, saya tidak
membaca buku. Yang saya kerjakan adalah menulis". Hadirin yang ikut
mengedengar ucapan Harry itu, tampak tercengang dengan jawaban Harry
Mulisch yang dirasakan sombong itu.
Ada yang lebih 'nyelekit' lagi apa yang diungkapkan di media mengenai
Harry Mulisch. Terang-terangan dikatakan bahwa Harry Mulisch itu adalah
seorang 'rokkenjager'. Suka ngejar-ngejar perempuan. Seorang yang kenal
dengan Mulisch malah cerita di koran bahwa di kalangan 'prostitué elite'
Harry Mulisch juga dikenal.
Pokoknya pers menyoroti semua segi kehidupan Harry Mulisch.
Komentar-komentar seperti itu, adalah hal biasa di masyarakat liberal
Eropah seperti di Belanda. Orang terkenal, atau 'celibrity' selalu
menjadi sasaran sorsotan. Sekali tempo profesinya yang disoroti, lain
kali karyanya. Tetapi kehidupan 'pribadi'nya selalu disoroti.
Harry Mulisch adalah pengagum dan simpatisan Cuba Sosialis dan
pemimpiannya Fidel Castro. Sering dikatakan bahwa Harry Mulisch tidak
pernah mengambil jarak dengan Komunisme. Entah apa pula yang dimaksudkan
dengan komentar itu. Mungkin diharapkan agar Harry Mulisch, yang bukunya
dinobatkan sebagai karya sastra terbesar segala zaman di Belanda, --
begitulah ia dinobatkan dalam tahun 2007 --, agar menyatakan bahwa
Komunisme itu suatu faham yang 'keliru'. Suatu isme yang harus
dicampakkan. Mulisch bertahan. Ia tidak pernah mengutuk Komunisme. Ia
termasuk pembela gigih prinsip 'kebebasan berpendapat dan berekspresi'.
Apapun komentar orang di Belanda dan diluar Belanda tentang Harry
Mulisch, nyatanya Harry Mulisch umum diakui orang Belanda dan kalangan
sastsrawan mancanegara bahwa ia adalah salah seorang 'raksasa' dalam
dunia sastra Belanda.
Buku-bukunya yang 'bestseller' di Belanda ialah *"De Aanslag"- 1982* dan
*'De Ontdekking van de Hemel'* (1992).
* * *
*"De Aanslag''*, terjemahan bebasnya: *"Sergapan"*, bercerita tentang
sebuah keluarga Steenwijk di Harlem, pada periode akhir pendudukan Nazi
Jerman atas negeri Belanda. Keluarga Steenwijk bernasib sial. Di depan
rumahnya orang meletakkan mayat seorang kolaborator Nazi Jerman, anggota
NSB, yang dieksekusi oleh pejuang bawah tanah (Komunis) Belanda. Padahal
keluarga Steenwijk tsb tak ada sangkut paut apapun dengan matinya
kolaborator Fake Ploeg yang dieksukusi itu. Walhasil, rumah keluarga
Steenwijk dibakar habis. Orangtua dan abangnya dibunuh militer Nazi
Jerman. Tinggallah pemuda Anton Steenwijk yang ketika itu berumur 12 tahun.
Selanjutnya, hidup Anton Steenwijk dihantui terus oleh fikiran: Siapa
yang salah maka ia sampai menderita nasib malang saperti itu. Apakah itu
salahnya tetangga yang meletakkan mayar Fake Ploeg dimuka ruamahnya.
Ataukah itu salahnya perjuang bawah tanah yang mengeksekusi sang
kolaboratur. Ataukah salahnya Nazi Jerman yang menduduki Belanda?
Ketika sepuluh tahun yang lalu aku membaca "De Aanslag" kesanku ialah
mengenai kekejaman serdadu pendudukan Nazi Jerman, dan kesigapan pejuang
perlawanan bawah tanah yang berhasil menghukum sang kolaborator. Dampak
psikologis yang menjadikan beban, sehubungan dengan nasib malang
keluarga Steenwijk yang jadi korban kekejaman Jerman, tak terkesan padaku.
Baru kali ini setelah meninggalnya penulis Harry Mulisch, baru kubaca
resensi yang demikian itu terhadap buku de 'Aanslag'.
Orang bisa saja punya pelbagai kesan dan tanggapan mengenai buku 'De
Aanslag'. Tetapi nyatanya beberapa bulan saja setelah terbit buku itu,
sudah 200.000 eksemplar yang habis terjual. Jadi bestseller. Kemudian
dibuat film dari buku itu. Juga memperoleh penghargaan dan pujian di
dalam dan di luarnegeri.
* * *
Buku Herry Mulisch satunya lagi yang juga bestseller dan dibuat film,
adalah yang berjudul "De Ontdekking van de Hemel". Diterjemahkan bebas:
"Ditemukannya Surga". Filmnya telah memperoleh hadiah Oscar, untuk
film-film asing.
Seorang gurubesar pada Universitas Leiden Afshin Ellian, seorang eksil
dari Iran, menuliskan kesannya tentang "De Ontdekking van de Hemel",
sbb: Dalam buku "De Ontdekking van de Hemel", ceriteranya berakhir
dengan suatu perdamaian besar antara Islam, Kristen dan agama Jahudi:
Suatu tarian abjad aksara-aksara bermusuhan Arab, Hebrew da Latin
semuanya naik ke Langit Surga.
Terhadap tanggapan Afshin Ellian tsb, kata Ellian, Mulisch berkomentar,
sbb: "Anda adalah satu-satunya intelektual yang ketika itu sudah melihat
perlunya perdamaian antara religi-religi yang monotheis. Bersamaan
dengan itu Anda mengantisipasi point-point dimana konfrontasi dimasa
mendatang akan berpusat. Yaitu antara Islam dan yang lain-lainnya. Dan
tampaknya andalah satu-satunya yang telah membaca buku saya dari
perspektif ini. Demikian Mulisch kepada Ellian.
Menurut Ellian, Mulisch bersimpati dengan kaum disiden dari dunia Islam.
Bersamaan dengan itu, Mulisch, amat prihatin mengenai konfrontasi antara
Islam politik lawan Barat. Karena Islam-politik merupakan bahaya besar
bagi kebebasan dan perdamaian, Mulisch beranggapan tak perlu dan juga
tak bertanggungjawab bila golongan allochtoon dan masalah imigrasi
dicampur-adukkan. 'Saya adalah seorang allochtoon, Anda juga, begitulah
kenyataannya'. Mulisch dengan tajam melihat bahwa dicampur-adukkannya
kasus ini akan mengarah suatu perdebatan yang tidak murni.
Interesan sekali dimulai dari cakap-cakap mengenai buku Mulisch "De
Ontdekking van de Hemel', dua tokoh pemikir itu, Harry Mulisch dan
Afshin Ellian, sampai pada dialog sbb:
"Mulisch banyak pertanyaan mengenai Islam. Kekuatan yang bisa
dibangkitkan oleh Islam di kalangan Moslim, hal itu merupakan aspek yang
problematis dalam konfrontasi tsb. Saya sampaikan kepadanya bahwa pada
agama Kristen yang menjadi titik-berat adalah kebenaran, sedangkan pada
Islam pemberlakuan kebenaran, itulah yangmenjadi titik berat.
Kemudian Mulisch mengatakan: "Untuk mentrapkan keadilan, apapun isinya,
diperlukan orde hukum dan politik." Suatu ketajaman yang luarbiasa.
Benar, di sinilah masaalahnya: -- Islam berjuang untuk menciptakan suatu
negara. Anda terlalu sedikit menulis mengenai Islam. Anda harus
menulisnya dalam perspektif yang memperbandingkannya. Demikian saran
Mulisch kepada Ellian.
* * *
Demikianlah, dalam rangka mengenangkan penulis besar Belanda, Harry
Mulisch, kita juga sudah bisa berkenalan dengan pemikir lainnya, seperti
Afshin Ellian, yang juga adalah seorang pembela kebebasan berpendpat dan
bereksperesi. Dan sedikit mengikuti dialog antara dua pemikir tsb
mengenai Islam.
* * *
*Met Mulisch is een groot Nederlander heengegaan*
*AFSHIN ELLIAN*
zondag 31 oktober 2010 15:44
Afshin Ellian
Afshin Ellian
/Afshin Ellian
<http://www.elsevier.nl/web/Auteur.htm?dbid=111&typeofpage=71806> (1966)
is hoogleraar Sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit aan de
Universiteit van Leiden. Elke maandag, woensdag en vrijdag vindt u hier
een bijdrage van deze /*/dwarse dichter en denker/*/, die sinds 1989 in
Nederland woont. Tot 1 januari 2008 verzorgde Ellian deze blog als duo
met /*/Leon de Winter/*/. De laatste wilde weer tijd (en een leeg hoofd)
om zijn roman af te maken, dus hij haakte - tijdelijk - af (bekijk hier
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Ellian-De-Winter.htm> de oude blogs
van Ellian & De Winter). De Winter blogde vanaf de begindagen (november
2004) op deze site, onder de naam Het Vrije Westen
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Leon-de-Winter.htm>. Het is nu aan
Ellian om de idealen en vrijheden van de Westerse cultuur te verdedigen./
/Afshin Ellian
<http://www.elsevier.nl/web/Auteur.htm?dbid=111&typeofpage=71806> (1966)
is hoogleraar Sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit aan de
Universiteit van Leiden. Elke maandag, woensdag en vrijdag vindt u hier
een bijdrage van deze /*/dwarse dichter en denker/*/, die sinds 1989 in
Nederland woont. Tot 1 januari 2008 verzorgde Ellian deze blog als duo
met /*/Leon de Winter/*/. De laatste wilde weer tijd (en een leeg hoofd)
om zijn roman af te maken, dus hij haakte - tijdelijk - af (bekijk hier
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Ellian-De-Winter.htm> de oude blogs
van Ellian & De Winter). De Winter blogde vanaf de begindagen (november
2004) op deze site, onder de naam Het Vrije Westen
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Leon-de-Winter.htm>. Het is nu aan
Ellian om de idealen en vrijheden van de Westerse cultuur te verdedigen./
Mulisch werd 83 jaar oud Mulisch werd 83 jaar oud
Een tijdperk is afgesloten. De Grote Drie
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Grote_Drie#Literatuur> zijn er niet
meer
<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Nederland/279973/Nederland-verliest-laatste-van-de-Grote-Drie.htm>.
Nederland was altijd verdeeld als het over deze drie ging. Je was vóór
Reve en tegen Harry. Je moest Hermans diepzinniger vinden dan Mulisch.
Na een lange worsteling heb ik ooit mijn keuze gemaakt: alle drie
behoren tot grootheden van de Nederlandse literatuur. Wat vond Mulisch
daarvan? 'Afshin, Een wijze keuze.' Erg Mulischiaans.
We hebben een paar keer met elkaar gesproken. Een keer hebben we vrij
uitvoerig met elkaar gepraat over De ontdekking van de hemel
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ontdekking_van_de_hemel>, en de islam.
Ik was kritisch over wat hij in de schoenen van filosofen Martin
Heidegger en Friedrich Nietzsche schoof. Je brengt ze, intellectueel
gezien, in contact met het nationaal-socialisme en ik ben het daarmee
niet eens. Daarna legde ik hem uit dat juist de filosofie van Heidegger
<http://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Heidegger> en Nietzsche
<http://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche> als een
antitotalitair denken moet worden beschouwd.*
Onverdedigbaar
*Er viel een lange stilte. Ja, maar je verwart mij met mijn personages,
opperde Harry. Het zijn immers mijn personages met hun specifieke
karakter, die zich over deze twee filosofen al dan niet lichtzinnig
uiten, aldus de zaterdagavond overleden
<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/279692/Schrijver-Harry-Mulisch-83-overleden.htm>
Harry Mulisch. Een mooie tactiek waardoor elke discussie over een roman
onmogelijk wordt. Niet Harry de auteur maar de personages dachten en
spraken op een wellicht onverdedigbare manier over de filosofen. Dit
argument heeft mij niet overtuigd.
Dus maar naar de islam. Mulisch uitte zijn sympathie voor de dissidenten
uit de islamitische wereld. Tegelijkertijd was hij zeer bezorgd over de
confrontatie tussen de politieke islam en het Westen. Omdat de politieke
islam een groot gevaar is voor vrijheid en vrede, vond hij het
onwenselijk en ook onverantwoord wanneer de allochtonen en de
immigratiezaken daarmee worden gemengd. 'Ik ben een allochtoon, jij ook,
het zijn gewoon de feiten.' Zeer scherp zag hij hoe de vermenging van
deze sferen tot een onzuiver debat zou kunnen leiden.*
Verzoening
*In De ontdekking van de hemel eindigt het verhaal in een grote
verzoening tussen islam, christendom en jodendom: een dans van alfabet,
een dans van vijandige letters, Arabisch, Hebreeuws en Latijn rijst naar
de Hemel.
Daarom heb ik hem mijn analyse voorgehouden over dat ongewone einde van
zijn boek: 'Jij bent de enige intellectueel die toen al de noodzaak van
een verzoening tussen die monotheïstische religies had ingezien.
Tegelijkertijd voorspelde je de punten waarop de toekomstige
confrontatie zich zal consenteren. De islam en de rest. En jij bent
wellicht de enige die vanuit dit perspectief het einde van mijn verhaal
heeft gelezen,' aldus Mulisch.
Hierop zei ik: Maar ja, 9/11
<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Buitenland/254880/Twintigste-kaper-911-krijgt-weer-levenslang.htm>
en alle andere ellende met de politieke islam wijzen juist richting meer
confrontatie en geen verzoening. 'Wellicht was ik daar te optimistisch,'
aldus de schrijver van De ontdekking van de hemel.*
Scherpte
*Mulisch had veel vragen over de islam. De kracht die de islam bij de
moslims kan ontketenen, was voor hem het problematische aspect in deze
confrontatie. Ik heb hem verteld dat in het christendom de waarheid en
in de islam de toepassing van gerechtigheid centraal staat.
Daarop zei Mulisch: 'Voor de toepassing van gerechtigheid, ongeacht de
inhoud daarvan, is een rechtsorde, een politieke orde nodig.'
Ongelofelijke scherpte. Inderdaad, dit is het probleem: islam streeft
naar een staat. Je schrijft te weinig over de islam, je moet echt meer
daarover in een vergelijkend perspectief gaan schrijven, raadde Mulisch
mij aan.*
Angstwekkend
*In een interview met NRC (2006) vroeg Elsbeth Etty
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Elsbeth_Etty> aan Mulisch of de vrijheid
van meningsuiting in Nederland onder druk stond: 'De jure bestaat er
vrijheid van meningsuiting, de facto niet. Als je bang moet zijn voor
ernstige repercussies, voor je kinderen bijvoorbeeld, in hoeverre kun je
dan nog spreken over vrijheid van meningsuiting? Dat is het
angstwekkende van het geval. Mensen die echt alles zeggen, hebben
tegenwoordig beveiliging nodig. Schrijvers en intellectuelen als Leon de
Winter
<http://www.elsevier.nl/web/10203917/Nieuws/Cultuur-Televisie/Leon-de-Winter-genomineerd-voor-AKO-Literatuurprijs.htm>,
Ayaan Hirsi Ali
<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/261351/Ayaan-Hirsi-Ali-Nomade.htm>
en Afshin Ellian
<http://www.elsevier.nl/web/Auteur.htm?dbid=111&typeofpage=71806> hebben
dat er voor over. Ik vind dat moedig, het valt in hen te prijzen, maar
ze zijn het niet verplicht.'
Een paar maanden geleden zag ik hem voor de laatste keer. Hij gaf mij
opnieuw zijn nummer, om later met hem een afspraak te maken. We zouden
ons gesprek over de vrijheid en ook de kwesties rond de islam
voortzetten. Helaas kwam ik, door omstandigheden, mijn belofte niet na.
En nu is hij dood. Met hem is een groot Nederlander, een groot verteller
en intellectueel heengegaan.
Afshin Ellian
<http://www.elsevier.nl/web/Auteur.htm?dbid=111&typeofpage=71806>
Commentaren
maandag 1 november 2010 11:33 / 51 reacties
Harry Mulisch: een parmantige salonsocialist
*Politiek gezien een dwaallicht, maar schrijven kon hij: hele generaties
groeiden op met Harry Mulisch, die 63 jaar geleden in Elseviers Weekblad
debuteerde*
Door Irene Start
<http://www.elsevier.nl/web/Auteur.htm?dbid=281&typeofpage=71806>
Mulisch overleed op 83-jarige leeftijd Mulisch overleed op 83-jarige
leeftijd
Bij het overlijden
<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/279692/Schrijver-Harry-Mulisch-83-overleden.htm>van
een belangrijk auteur is natuurlijk de grote vraag hoe ver zijn invloed
reikt. Na het overlijden van Harry Mulisch (1927-2010) zaterdagavond
buitelden politici, hoogleraren, literaire critici en collega-schrijvers
over elkaar heen om de uniciteit van Mulisch te prijzen.
Even leek het of iedereen de schrijver tot aan zijn toneelstukken en
poëzie toe kende. Even leek het ook of er nooit vetes waren geweest, of
jonge auteurs zich nimmer tegen de 'Goethe van het Leidseplein' en zijn
ijdele proza, vaak beginnend met 'ik', hebben afgezet.
*Eichmann
*Dat Mulisch een groot en belangrijk auteur was, staat buiten kijf. De
schrijver, die samen met Willem Frederik Hermans
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Frederik_Hermans> en Gerard Reve
als 'Grote Drie' de na-oorlogse letteren domineerde, laat een veelzijdig
en omvangrijk oeuvre na, waarin de oorlog een belangrijke rode draad vormde.
Die oorlog benaderde hij op originele wijze; door een tandarts terug te
laten keren naar de stad die hij ooit bombardeerde, zoals in Het stenen
bruidsbed, of door een baby te verzinnen voor 'Adi' Hitler en Eva Braun,
zoals in zijn allerlaatste roman Siegfried
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Siegfried_%28roman%29>. Absoluut
hoogtepunt op dit gebied is geen literair werk, maar een non-fictie
boek, De zaak 40/61, over de zaak tegen oorlogsmisdadiger Adolf
Eichmann, op basis van reportages die hij in 1961 voor Elseviers
Weekblad
<http://www.elsevier.nl/web/10132044/Nieuws/Cultuur-Televisie/Jarige-Mulisch-debuteerde-in-Elsevier.htm>maakte.
Mulisch debuteerde
<http://arc.elsevier.x-cago.com/article.do?code=EWK&date=19470208&id=EWK-19470208-010004002&topicId=0000047>als
schrijver in Elsevier in 1947, met De Kamer.
*Rokkenjagerij
*Maar de Goethe van het Leidseplein had zo ook zijn manco's. Niet zozeer
zijn ijdelheid -- het is tenslotte wel prettig om nu eens een schrijver
te hebben die niet het grijze midden zoekt -- of zijn rokkenjagerij,
maar zijn politieke voorkeuren. Een reis naar Cuba in 1967 maakte van
Mulisch een actieve en enthousiaste verdediger
<http://cuba.web-log.nl/cuba/2007/07/de_toestand_in__3.html>van Fidel
Castro.
Dat Mulisch zich presenteerde als linkse intellectueel was (zeker in die
tijd) nog niet zo bijzonder, wel zijn fanatisme en de duur van zijn
Cuba-liefde: de schrijver had iets van een politiek dwaallicht, vooral
ook omdat hij nooit echt afstand van het communisme nam. In de
televisieprogramma's en ochtendkranten werd het parmantige
salonsocialisme van Mulisch onder de mat geveegd of zelfs vergoeilijkt,
zoals door dirigent Reinbert de Leeuw
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Reinbert_de_Leeuw> in het zondagse
tv-programma Kunststof.
*Telefoon!
*Over de doden niets dan goeds, maar het is de vraag in hoeverre het
werk van Mulisch nog zal voortleven. Bestseller De ontdekking van de
hemel <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ontdekking_van_de_hemel> uit 1992
zal de tand des tijds best weten te doorstaan, en meer toegankelijke
romans als De aanslag <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Aanslag>en Twee
vrouwen zullen het nog lang goed doen. Maar dat romans van Mulisch twee
generaties lang hoog op de leeslijsten van de middelbare school
prijkten, biedt geen garantie voor de toekomst. Reve en Hermans worden
immers ook nauwelijks nog gelezen. Straks is Mulisch misschien de
schrijver die bekender is van de anekdotes dan van zijn romans (zoals
die over hoe hij in Café Americain liet omroepen 'Telefoon voor de heer
Mulisch!' om zijn eigen importantie te benadrukken).
Mulisch zelf dacht, opmerkelijk bescheiden voor zijn doen, dat mensen in
de komende decennia de boekwinkel moesten worden 'ingeslagen' om zijn
romans te kopen. Over zijn nalatenschap of een toekomstige biografie
waarin hij zou worden gewogen, maakte Mulisch zich in elk geval geen
enkele zorgen: 'Ik laat me verrassen.'
Reacties
Links denken en rechts leven, ik ken meer van dit soort lieden. En nog
arrogant en ijdel ook. Echte socialisten als...
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Commentaren/280037/Harry-Mulisch-een-parmantige-salonsocialist.htm?forum=206810&showall=true#1261192>
Bert Bolle op maandag 1 november 2010
Mulisch was bevriend met die andere salonsocialist Marcel van Dam.Dat
zegt genoeg over hem.De uitgebreide in memoriam's...
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Commentaren/280037/Harry-Mulisch-een-parmantige-salonsocialist.htm?forum=206810&showall=true#1261200>
J.H. Bruijnjé op maandag 1 november 2010
Kon niet echt warm lopen voor Mulisch, 't Reve en Hermans, het bleven
toch vlakke en heel voorspelbare verhalen en...
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Commentaren/280037/Harry-Mulisch-een-parmantige-salonsocialist.htm?forum=206810&showall=true#1261213>
Wim de Lorijn op maandag 1 november 2010
Met hun magisch realisme van Bres Blurp Simon Vinkenoog en filosoof
Mulisch leverden zij hun bijdrage aan het...
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Commentaren/280037/Harry-Mulisch-een-parmantige-salonsocialist.htm?forum=206810&showall=true#1261233>
Theo Prinse op maandag 1 november 2010
De ontdekking van de hemel was zijn meesterwerk maar ik vond het echt
geen boeiend boek. Jammer maar ik vind het niet...
<http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Commentaren/280037/Harry-Mulisch-een-parmantige-salonsocialist.htm?forum=206810&showall=true#1261235>
lekker dwars op maandag 1 november 2010
*De ontdekking van de hemel*
*
1e druk 1992: 24 000 stuks
*
33e druk december 2001: 490 000 - 499 000 stuks
*
41e druk maart 2007: 615 000 - 627 000 stuks.
Plot
/*Leeswaarschuwing*/
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Leeswaarschuwing>/: Onderstaande
tekst bevat details van de plot en/of de afloop van het verhaal./
Het boek bestaat uit vier delen en is in feite een dialoog, wat blijkt
uit de proloog, epiloog, en drie intermezzo's. Een engel brengt verslag
uit aan een hoger geplaatste engel over hoe hij zijn missie volbracht
heeft. God is namelijk teleurgesteld geraakt in de mens en wil zijn
contract met de mensheid intrekken. Dit contract heeft hij gesloten met
Mozes <http://nl.wikipedia.org/wiki/Mozes> in de vorm van de Stenen
Tafelen waarop de Tien Geboden
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Tien_Geboden> staan.
De engel heeft daarvoor van alles naar zijn hand gezet. Zo laat hij
Gavrilo Princip <http://nl.wikipedia.org/wiki/Gavrilo_Princip> in 1914
<http://nl.wikipedia.org/wiki/1914> de kroonprins van
Oostenrijk-Hongarije <http://nl.wikipedia.org/wiki/Oostenrijk-Hongarije>
neerschieten, zodat de Eerste Wereldoorlog
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_Wereldoorlog> uitbreekt. Ook de
Tweede Wereldoorlog <http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog>
speelt een rol door het bij elkaar brengen van twee Joodse
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Joods> hoofdpersonen die een soort
messiasfiguur <http://nl.wikipedia.org/wiki/Messias> in de wereld moeten
brengen.
Het verhaal begint met het introduceren van Max Delius (die net zoals de
auteur van dit werk een vader heeft die een Oostenrijkse nazi was en een
moeder had die Joods was). Op velerlei wijze wordt duidelijk dat Max
Delius veel overeenkomsten heeft met de auteur en dat zijn vriendschap
met Onno Quist veel trekken vertoont van die tussen Mulisch en Jan Hein
Donner <http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Hein_Donner>. De vrouw die de
moeder van de messiasfiguur moet worden is Ada Brons, een jonge celliste
van twintig jaar. Na enige verwikkelingen waarin Ada eerst een relatie
heeft met Max Delius en daarna met Onno Quist en daarna weer met Max
wordt de ideale persoon Quinten Quist geboren. Voor ongeveer de helft
volgt het verhaal de ontwikkeling van Quinten (die foutief de naam Quist
heeft omdat men aanneemt dat hij de zoon is van de excentrieke vriend
van Max Delius), die na een lange reis de Stenen Tafelen vindt in Rome,
waarna God ze te Jeruzalem <http://nl.wikipedia.org/wiki/Jeruzalem>
terugneemt, met hem erbij.
Achtergronden
Het boek is geschreven op de structuur van Richard Wagners
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Richard_Wagner> /Der Ring des Nibelungen/
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Der_Ring_des_Nibelungen>, al zijn ook
andere stijlcitaten niet vreemd. Met de raamvertelling
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Raamvertelling> van de hemelse dialogen
als duiding van het aardse bestaan, knipoogt de auteur naar zowel het
bijbelboek <http://nl.wikipedia.org/wiki/Bijbelboek> Job
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Job_%28boek%29> als Goethes
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe> Faust
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Faust_%28Goethe%29>.
Locaties
Verschillende (historische) locaties spelen een belangrijke rol in het
boek, waaronder Kamp Westerbork
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Kamp_Westerbork>, Leiden
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Leiden>, Amsterdam
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Amsterdam_%28stad%29>, Auschwitz
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Auschwitz_%28concentratiekamp%29>, Cuba
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Cuba_%28land%29>, Venetië
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Veneti%EB_%28stad%29>, Florence
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Florence_%28stad%29>, Rome
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Rome_%28stad%29> en Jeruzalem
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Jeruzalem>.
Minder bekend is, dat Mulisch het kasteeltje /Groot Hoenlo/ bij Olst
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Olst> onder de naam /Groot Rechteren/ liet
figureren als de bij Dwingeloo <http://nl.wikipedia.org/wiki/Dwingeloo>
gesitueerde woonplaats voor de jonge Quinten. Als een verwijzing naar de
werkelijke naam Hoenlo is de zinsnede uit hoofdstuk 34 van de roman te
duiden: "... maar het was onmiskenbaar een /kasteel/: een bouwwerk dat
van een huis verschilde als een adelaar van een /kip/." Ook uit de
verdere beschrijving van Groot Rechteren kan de gelijkenis met Groot
Hoenlo worden afgeleid.[1]
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ontdekking_van_de_hemel#cite_note-0>
Critici
*
'Dit is een roman schrijven op luisterrijke, indrukwekkende,
overmoedige schaal' - /Publishers Weekly/
*
'Deze vrolijke grootse roman is een schitterende uiting van een
krachtige verbeelding' - /John Updike, The New Yorker/
*
'Voor het geval binnenkort de Nobelprijs voor Literatuur aan een
Nederlander wordt toegekend, dan kan deze uitsluitend Harry
Mulisch heten.' - /Welt am Sonntag/
*
'Net als Homerus <http://nl.wikipedia.org/wiki/Homerus>, Dante
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Dante_Alighieri> en Milton
<http://nl.wikipedia.org/wiki/John_Milton> gebruikt Mulisch de
kosmos als toneel en zijn thema is de geschiedenis en betekenis
van alles.' - /Jamie James, Wall Street Journal/
*
'De heer Mulisch spint zijn garen geraffineerd, zijn scherpe (en
vaak zeer geestige) uitweidingen bedreigen nimmer de levendigheid
van het verhaal... Een ieder die de Ontdekking van de hemel leest
zal zich verlicht, uitgedaagd en vermaakt voelen' - The Wall
Street Journal, zoals afgedrukt op de achterflap van de Penguin
pocket versie van de Engelse vertaling
*
'Het indrukwekkendste van /De ontdekking van de hemel/ is
misschien wel de volmaakte eenvoud waarmee dit toch allerminst
simpele verhaal wordt verteld.' - /Carel Peeters, Vrij Nederland/
*
'Een van de meest vermakelijke en diepgaand filosofische romans
ooit geschreven' - /The Washington Post/
Verfilming
De ontdekking van de hemel is in 2001 verfilmd als The Discovery of
Heaven <http://nl.wikipedia.org/wiki/The_Discovery_of_Heaven>,
geregisseerd door Jeroen Krabbé
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Jeroen_Krabb%E9>. Met onder anderen:
Stephen Fry <http://nl.wikipedia.org/wiki/Stephen_Fry>, Greg Wise
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Greg_Wise>, Flora Montgomery, Neil Newbon,
Diana Quick, Emma Fielding, Jeroen Krabbé
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Jeroen_Krabb%E9>, Ellen Vogel
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Ellen_Vogel> en Marjolein Sligte
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Marjolein_Sligte>.
Verwijzing
De anesthesist die Ada Brons helpt bij de geboorte van Quinten heet
Steenwijk, dezelfde naam als de hoofdpersoon uit /De Aanslag/ (ook van
Mulisch), die eveneens anesthesist is.
Trivia
*
In 2007 werd het boek verkozen tot /Beste Nederlandstalige Boek
Aller Tijden/
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_beste_Nederlandstalige_boeken>.
Een website was speciaal opgezet om die wedstrijd te houden. Op
het boek van Mulisch werden 1295 stemmen uitgebracht, op een
totaal van ruim 9600 stemmen.
*
Ook in 2007 verscheen een literaire-kritiek-in-romanvorm van
Elsbeth Etty <http://nl.wikipedia.org/wiki/Elsbeth_Etty>, /Maak
jezelf maar klaar/, waarin ze hetzelfde verhaal nog eens vertelt,
nu vanuit het perspectief van Ada Brons.
*
Treffend is de parallellie in de structuur van de fabel met
/Melodien/[2]
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ontdekking_van_de_hemel#cite_note-1>
van Helmut Krausser[3]
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ontdekking_van_de_hemel#cite_note-2>,
waarin ook een historische (goddelijke) formule veilig gesteld
moet worden.
De Aanslag
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Aanslag#mw-head>,
zoeken <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Aanslag#p-search>
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:1rightarrow.png>/Zie De Aanslag
(film) <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Aanslag_%28film%29> voor de film
uit 1986 gebaseerd op dit boek./
*De Aanslag*
*Auteur*
Harry Mulisch <http://nl.wikipedia.org/wiki/Harry_Mulisch>
*Land*
Nederland <http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederland>
*Taal*
Nederlands <http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlands>
*Onderwerp*
Tweede Wereldoorlog <http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog>
*Genre*
Roman <http://nl.wikipedia.org/wiki/Roman_%28literatuur%29>
*Uitgever*
De Bezige Bij <http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Bezige_Bij>
*Uitgegeven*
1982 <http://nl.wikipedia.org/wiki/1982>
*Medium*
Print
*ISBN*
978-90-234-1818-4
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-90-234-1818-4>
*Portaal* <http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Portal_icon.svg>
*Literatuur* <http://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Literatuur>
/*De Aanslag*/ is een roman van Harry Mulisch
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Harry_Mulisch>. De eerste druk is
verschenen in 1982 <http://nl.wikipedia.org/wiki/1982> bij uitgeverij
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Uitgeverij> De Bezige Bij
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Bezige_Bij>, Amsterdam
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Amsterdam>. Enkele maanden later waren al
200 000 exemplaren verkocht.
De hoofdpersoon is Anton Steenwijk. Aan het einde van de oorlog wordt
een NSB
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal-Socialistische_Beweging>'er Fake
Ploeg neergeschoten voor het huis van zijn buren, die het lijk voor het
huis van de Steenwijks slepen. Hierna steken de Duitsers het huis van de
Steenwijks aan en worden de ouders en broer van Anton geëxecuteerd.
Hoewel Anton het ontkent, is hij de rest van zijn leven eigenlijk bezig
met uitzoeken van wat er gebeurd is. Hij ontmoet de andere mensen die
ermee te maken hebben namelijk Karin Korteweg, Cor Takes (gebaseerd op
Jan Bonekamp <http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Bonekamp>) en Truus
Coster (gebaseerd op Hannie Schaft
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Hannie_Schaft>).
In 1986 <http://nl.wikipedia.org/wiki/1986> is het boek verfilmd door
regisseur Fons Rademakers
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Fons_Rademakers>. In de film speelden
onder meer Derek de Lint <http://nl.wikipedia.org/wiki/Derek_de_Lint>,
Marc van Uchelen <http://nl.wikipedia.org/wiki/Marc_van_Uchelen>,
Monique van de Ven <http://nl.wikipedia.org/wiki/Monique_van_de_Ven>,
Johnny Kraaykamp sr. <http://nl.wikipedia.org/wiki/John_Kraaijkamp_sr.>,
Huub van der Lubbe <http://nl.wikipedia.org/wiki/Huub_van_der_Lubbe>. De
film kreeg in 1987 de Oscar <http://nl.wikipedia.org/wiki/Academy_Award>
voor beste niet-Engelstalige film en de Golden Globe
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Golden_Globe> voor de beste buitenlandse
film. Verder won Kraaykamp sr. in 1986 de Gouden Kalf
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_Kalf_%28filmprijs%29> als beste
acteur voor zijn rol. Zie verder: De Aanslag (film)
<http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Aanslag_%28film%29>.
Samenvatting
/*Leeswaarschuwing*/
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Leeswaarschuwing>/: Onderstaande
tekst bevat details van de plot en/of de afloop van het verhaal./
/De Aanslag/ is geschreven in vijf episodes die plaatsvinden tussen 1945
en 1981. De familie Steenwijk woont in 1945 aan de rand van Haarlem
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Haarlem> in een van de vier huizen aan een
kade, hun huis is genaamd 'Buitenrust'. Het gezin bestaat uit meneer en
mevrouw Steenwijk en de kinderen Peter en Anton. Naast hun huis, woont
aan de linkerkant de familie Beumer en aan de rechterkant wonen meneer
Korteweg en zijn dochter Karin, maar ook het echtpaar Aarts. De
hoofdpersoon is Anton Steenwijk, die in 1945 twaalf jaar oud is.
Op een avond in januari 1945 zit het gezin Steenwijk in de huiskamer te
Mens-erger-je-nieten <http://nl.wikipedia.org/wiki/Mens-erger-je-niet>,
als ze plotseling opgeschrikt worden door schoten. Fake Ploeg, een
NSB'er, is doodgeschoten; zijn lijk ligt op de stoep bij de buren. Kort
na de schoten komen meneer Korteweg en Karin naar buiten en leggen het
dode lichaam voor het huis van Steenwijk. Antons broer Peter wil het
lijk gaan terugleggen, maar al snel arriveren de Duitsers, waardoor
Peter moet vluchten. Antons huis wordt in brand gestoken door de
Duitsers en Anton wordt meegenomen naar een politiebureau in Heemstede.
Hij weet niet wat er met zijn ouders en zijn broer is gebeurd. Anton
brengt de nacht door in een van de cellen, samen met een vrouw. Als hij
haar vertelt wat er gebeurd is, reageert ze heftig. Anton wordt de
volgende dag naar zijn oom en tante in Amsterdam gebracht. Hier groeit
hij op.
Na zijn middelbare school gaat hij studeren en wordt hij anesthesist
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Anesthesioloog>. Nog tijdens zijn studie
komt hij, na het bezoek aan een feestje van een medestudent in Haarlem,
weer op de kade waar hij vroeger woonde. Als hij voor de open plek staat
waar vroeger zijn huis stond, nodigt mevrouw Beumer hem uit om binnen te
komen. Tijdens dat gesprek hoort hij dat er een monument is opgericht op
de plek waar vroeger de aanslag had plaatsgevonden. Ook wordt hem
verteld hoe zijn ouders afgeslacht zijn op een gruwelijke manier. Op het
monument vindt hij de namen van zijn ouders, maar niet de naam van zijn
broer Peter, die niet als gegijzelde gezien werd. De volgende episode
speelt zich af in een jaar waarin veel gebeurtenissen plaatsvinden die
met het communisme <http://nl.wikipedia.org/wiki/Communisme> te maken
hebben. Tijdens een demonstratie komt hij vlak voor zijn huis in contact
met Fake Ploeg jr., de zoon van de vermoorde Fake Ploeg. Anton nodigt
hem bij hem uit en binnen vertellen ze elkaar wat hen beiden is
overkomen. Fake vertelt dat hij geen verschil ziet tussen de dood van
zijn eigen vader en dood van Antons ouders. Hij vond ze allemaal
onschuldig. Zijn vader had wat betreft de communisten gelijk gehad: wat
ze nu hoorden zei hij toen ook al en hij was tenslotte vermoord door de
communisten, die vlak voor het eind van de oorlog nog een daad wilden
stellen.
In 1966, in de volgende episode, is Anton inmiddels zes jaar getrouwd.
Hij heeft zijn vrouw Saskia de Graaff in Londen leren kennen en was
meteen verliefd. Haar vader was toentertijd ambassadeur in Athene
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Athene>, maar is nu gepensioneerd. Anton
en Saskia hebben een dochter, Sandra. Tijdens de begrafenis van een
vriend van Antons schoonvader, in een dorp ten noorden van Amsterdam
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Amsterdam>, maakt Anton kennis met
verschillende oude vrienden van zijn schoonvader en met diverse
oud-verzetsmensen. Ze zijn anticommunistisch en nog steeds
antifascistisch. Voor hen zijn de gebeurtenissen tijdens de oorlog nog
steeds actueel.
Op de begrafenis hoort hij hoe iemand beschrijft hoe hij een ander had
doodgeschoten tijdens het voorbijfietsen. Het komt overeen met de
aanslag die Anton heeft meegemaakt en het blijkt inderdaad over Fake
Ploeg te gaan. De man heet Cor Takes en hij vraagt aan Anton of hij weet
waarom meneer Korteweg en Karin het lijk van Ploeg niet voor het huis
van de andere buren hadden gelegd. Anton weet niet waarom. Opeens
vertelt Cor dat ze met z'n tweeën waren: hij en een vriendin. Anton
begrijpt opeens dat dát de vrouw was geweest die hij in de politiecel
had ontmoet. Voor Cor is het een grote verrassing dat Anton haar heeft
gekend. Van Cor verneemt Anton dat ze Truus Coster heette. Drie weken
voor de bevrijding is zij geëxecuteerd. Als hij thuis ligt bij te komen
overdenkt hij wat hem allemaal is overkomen. Hij begrijpt dat hij toch
een beeld heeft van hoe Truus eruit moet hebben gezien: ze moet heel erg
op Saskia lijken en dat is waarschijnlijk ook de reden dat hij op Saskia
verliefd geworden is.
Anton zoekt Takes de volgende dag in Amsterdam op. Voor Takes is de
oorlog nog lang niet afgelopen. Dit blijkt als hij een krantenartikel
laat zien waarin staat dat het voormalig hoofd van Gestapo
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Gestapo> in Nederland wegens ziekte is
vrijgelaten. In een kamer hangt ook nog een kaart met daarop de
oorlogsfronten ingetekend zoals die op het eind van de oorlog waren.
Naast de kaart ziet Anton de foto van een vrouw; Truus. In Antons ogen
is het Saskia, terwijl de vrouw op de foto helemaal niet op Saskia
lijkt. Het is echter de blik in de ogen die op die van Saskia lijkt.
De laatste episode speelt zich af in 1981. Anton is inmiddels gescheiden
van Saskia en getrouwd met Liesbeth. Hij heeft nu ook een zoon, Peter.
Met Sandra is hij nog een keer bij het monument op de kade en op de
begraafplaats in Haarlem geweest, bij het graf van Truus. Het boek
eindigt met een ontmoeting tussen Anton en Karin Korteweg tijdens een
demonstratie tegen de atoombewapening in Amsterdam. Van Karin hoort hij
het laatste ontbrekende puzzelstuk: de reden dat Ploeg niet voor het
huis van het (toch wel gehate) echtpaar Aarts werd gelegd was omdat daar
Joden <http://nl.wikipedia.org/wiki/Joden> ondergedoken zaten. De
familie Steenwijk heeft dat nooit geweten.
Titelverklaring
In het begin van het verhaal wordt er een aanslag gepleegd op Fake
Ploeg, NSB'er. Door die aanslag raakt Anton Steenwijk zijn ouders en
zijn broer kwijt. De aanslag heeft het leven van Fake Ploeg en Fake
Ploeg jr.; meneer, mevrouw en Peter Steenwijk; meneer Korteweg en Karin;
Cor Takes; Truus Coster, maar vooral dat van Anton Steenwijk getekend.
Over deze gebeurtenis gaat de rest van het verhaal, de aanslag is dus de
centrale gebeurtenis waar het hele boek om draait.
Thema en motieven
'Schuld <http://nl.wikipedia.org/wiki/Schuldgevoel> en Zoektocht' staan
centraal in /De Aanslag/. Het thema van het boek is het probleem van
schuldvraag. Wie is er schuldig aan de aanslag? Wie heeft de aanslag op
Fake Ploeg gepleegd? Waarom? En zo spoken er veel meer vragen door het
hoofd van Anton. Hij wil eigenlijk graag weten wie er schuldig is aan de
gebeurtenissen in de oorlogswinter. Deze schuldvraag en het zoeken naar
de antwoorden lijken hem zijn hele leven lang bezig te houden.
Andere motieven zijn het dobbelsteenmotief
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Dobbelsteen> en het visgraatmotief.
*Het dobbelsteenmotief*:
Vlak voordat Fake Ploeg wordt doodgeschoten is de familie met een
potje Mens-erger-je-niet
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Mens-erger-je-niet> begonnen. Als er
paniek ontstaat, stopt Anton de dobbelsteen
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Dobbelsteen> in zijn zak. Als zijn oom
Peter van Liempt hem van de Ortskommandantur komt ophalen, stopt
Anton zijn hand in zijn zak en haalt hij de dobbelsteen tevoorschijn.
"In die stilte, die de oorlog ten slotte was in Holland, weerklinken
op straat plotseling zes scherpe knallen: eerst één, dan twee snel
achter elkaar, na een paar seconden het vierde en het vijfde schot.
Even later een soort schreeuw en dan nog een zesde. Anton, die juist
de dobbelsteen wil gooien, verstart en kijkt naar zijn moeder [...]
Hij merkte dat hij nog steeds de dobbelsteen in zijn hand had en
stopte hem in zijn zak." ('Eerste episode', deel 2)
"Zijn andere hand werd koud en hij stopte hem in zijn zak, waar hij
iets voelde dat hij niet thuis kon brengen. Hij keek: het was de
dobbelsteen." ('Eerste episode', deel 4)
Als hij in zijn tweede huis in Toscane
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Toscane> is, valt een tafelaansteker
hem op. Anton krijgt het benauwd en krijgt een soort van paniekaanval.
"Zijn oog viel op de witte tafelaansteker in de vorm van een
dobbelsteen [...] Boven de open haard zijn oude spiegel, die met de
putti; de zwarte ogen van de dobbelsteen." ('Laatste episode', deel 1)
De dobbelsteen staat voor het lot in het leven van Anton. Elke keer
als Anton in aanraking komt met een dobbelsteen verandert er iets in
zijn leven. Zo heeft de aanslag een onbeschrijfelijke impact op zijn
verdere leven; als Anton met zijn oom de Ortskommandantur uitloopt,
stapt hij zijn nieuwe leven in en na de crisis in Italië beginnen
bijna alle puzzelstukjes op hun plaats te vallen. De dobbelsteen
staat ook voor het toeval: het is toeval welk getal de dobbelsteen
gooit. Zo is het toeval dat de aanslag juist in hun straat gebeurde.
Toegevoegd: zondag 31 okt 2010, 10:59
Update: zondag 31 okt 2010, 19:28
Harry Mulisch is gisteravond op 83-jarige leeftijd in Amsterdam
overleden. Hij was de laatst overgebleven schrijver van 'de Grote Drie',
nadat eerder W.F. Hermans en Gerard Reve stierven.
Mulisch was een van de beroemdste Nederlandse schrijvers van de 20e
eeuw. Hij schreef meer dan tien romans en tientallen verhalen. Daarnaast
schreef hij ook gedichten, theaterstukken en vele artikelen. Zijn boeken
werden in allerlei talen vertaald.
Mulisch vond dat zijn absolute leeftijd ongeveer zeventien jaar was.
"Dat is wat je altijd geweest bent, bent en zult zijn", zei hij. "Een
adolescent van tachtig", noemde hij zichzelf op zijn 80e verjaardag.
Over de uitvaart van de overleden schrijver Harry Mulisch worden morgen
bijzonderheden bekend gemaakt. Het Letterkundig Museum in Den Haag hoopt
deze week al met een tentoonstelling over Mulisch te komen.
Debuut
Harry Kurt Victor Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem.
Mulisch' debuutroman 'Archibald Strohalm' verscheen in 1952. Hij kreeg
er de Reina Prinsen Geerligsprijs voor, een onderscheiding voor jonge,
beginnende schrijvers.
Vijf jaar voor zijn debuutroman werd er voor het eerst een verhaal
gepubliceerd van Mulisch. Elseviers Weekblad drukte in februari 1947 het
verhaal 'De kamer' af. Ook was de novelle 'Tussen hamer en aanbeeld'
verschenen.
Oorlog
Het thema waarop veel van Mulisch' boeken zijn gebaseerd is de oorlog.
Hij schreef er over in die andere beroemde roman 'De aanslag'. De
verfilming <http://www.imdb.com/title/tt0090576/> van dat boek door Fons
Rademakers won in 1987 de Oscar voor Beste Niet-Engelstalige film.
Zijn eerste grote oorlogsroman was 'Het stenen bruidsbed' uit 1959. Die
roman gaat over een Amerikaanse tandsarts die teruggaat naar Dresden, de
stad die hij in de oorlog heeft platgebombardeerd. In 'De zaak 40/61'
schreef Mulisch over het proces van Adolf Eichmann in Israël.
Totaalwerk
Mulisch' magnum opus is 'De ontdekking van de hemel' uit 1992. In dat
vuistdikke boek komen veel thema's, personages en gebeurtenissen uit
zijn eerdere werk samen. Het is bovendien een crypto-autobiografie van
de schrijver, die niet voor niets uitkwam met 65 hoofdstukken in het
jaar dat Mulisch 65 werd.
Het werk werd drie jaar geleden uitgeroepen tot het beste
Nederlandstalige boek aller tijden
<http://nos.nl/artikel/61082-ontdekking-van-de-hemel-beste-boek.html>.
Literair redacteur Jef van Gool omschreef het boek als een "ingenieus
totaalwerk, waarin filosofie, wis- en natuurkunde, getallenleer,
linguïstiek en kosmologie worden verbonden met de algemene en Mulisch'
persoonlijke geschiedenis". Het werd in 2001 door Jeroen Krabbé
verfilmd. <http://www.imdb.com/title/tt0251052/>
Prijzen
Mulisch kreeg in zijn leven verschillende prijzen
<http://www.letterkundigmuseum.nl/Onderzoek/Literaireprijzen/tabid/99/WriterID/506/WriterName/HarryMulisch/Mode/DetailsWriter/Default.aspx>.
Hij kreeg zowel de prestigieuze P.C. Hooft-prijs
<http://www.pchooftprijs.nl/xhtml/pchprijs.php?page=2&order=jaar%20DESC&laureaat_id=48&jaar=1977&chosen=chron>
(1977) als de Prijs der Nederlandse Letteren
<http://prijsderletteren.org/Harry_Mulisch.php> (1995).
Jarenlang werd Mulisch ook genoemd als eventuele Nobelprijswinnaar, maar
hij mocht de prijs nooit in ontvangst nemen. Hij noemde het vorig jaar
<http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/Video-detail.628.0.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=12055&tx_ttnews%5BbackPid%5D=626&tx_ttnews%5Bcat%5D=148&cHash=86877690370c224a8286e2370295ece3>
"een casino". "Je kan niet zeggen 'een iemand is de beste schrijver'. Je
kunt zeggen: hij is de beste fysicus, de beste econoom. Maar de beste
schrijver, dat bestaat
Harry Mulisch -- De aanslag
De Bezige Bij, Amsterdam (1982)
_Titelverklaring:_
In de tweede wereldoorlog vindt er voor het huis van Anton Steenwijk (de
hoofdpersoon) een aanslag plaats op een NSB'er. Deze aanslag zal de rest
van Steenwijks leven bepalen.
_De auteur:_
Harry Mulisch wordt op 29 juli 1927 geboren in Haarlem. Zijn vader komt
uit Oostenrijk-Hongarije (nu Tsjechië) en zijn moeder komt uit
Antwerpen. Zijn grootvader van moederszijde was bankdirecteur geworden
en zijn vader kon daar een betrekking krijgen. Thuis wordt Duits
gesproken maar Harry krijgt een Nederlandse opvoeding. Zijn ouders
scheiden in 1939, Harry blijft bij zijn vader en de huishoudster Frieda
wonen. Dankzij de nieuwe betrekking van zijn vader blijven Harry en zijn
moeder tijdens de oorlog uit de handen van de Duitsers. Zijn moeder
emigreert naar Amerika en zijn vader wordt na de oorlog gearresteerd,
waarna hij drie jaar in een kamp verblijft. Hij overlijdt in 1957.
Mulisch gaat in 1958 in Amsterdam wonen. Hij trouwt in 1971 en krijgt
twee dochters, Anna en Frieda.
Mulisch debuteert in 1947 met een kort verhaal in 'Elsevier'. Vanaf 1949
wijdt hij zich geheel aan de 'schrijverij'. In 1952 komt de roman
/Archibald Strohalm/ uit, die met de Reina Prinsen Geerlingsprijs wordt
bekroond. Vanaf 1958 is hij redacteur van het tijdschrift 'Podium', in
1962 richt hij 'Randstad' op en sinds 1965 is hij redacteur van 'De
Gids'. In totaal heeft hij meer dan 50 publicaties gedaan, waaronder
romans, autobiografieën, toneelstukken, poëziebundels en studies. Vaak
maakt hij gebruik van mythische en magische elementen. Ook houdt hij
zich bezig met 'het raadsel van de tijd'.
Andere werken:
Proza: /De versierde mens /(1957); /Het stenen bruidsbed /(1959); /Voer
voor psychologen/ (1961); /De verteller vertelt/ (1971); /Twee vrouwen
/(1975); /De aanslag/ (1982); /De elementen /(1988); /De ontdekking van
de hemel /(1992); /Bij gelegenheid /(1995) en /Vijf fabels/ (1995).
Poëzie: /Woorden, woorden, woorden /(1973); /De taal is een ei/ (1979).
Studies: /Soep lepelen met een vork/ (1975); /Mijn getijdenboek /(1975).
Toneel: /De knop, gevolgd door Stan Laurel en Oliver Hardy/ (1960);
/Odipous Odipous/ (1972).
Onderscheidingen:
De Bijenkorf literatuurprijs in 1957, voor /Het zwarte licht/; in 1957
de Anne Frankprijs; in 1977 de Constantijn Huygensprijs; in 1978 de P.C.
Hooftprijs; in 1993 de Multatuliprijs en in 1995 de Prijs der
Nederlandse letteren. Op zijn 50^e verjaardag wordt hij benoemd tot
Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
_Literaire stroming:_
Moderne Nederlandse literatuur.
_Genre:_
/De aanslag/ wordt vaak betiteld als een oorlogsboek, maar
gebeurtenissen in de tweede wereldoorlog nemen slechts een klein deel
van het boek in beslag. Wel is het zo dat het na-oorlogse leven van
Anton Steenwijk bijna geheel in het teken van de oorlog staat. De roman
kan beter als een zoektocht gezien worden. Een zoektocht naar het hoe en
waarom van de aanslag.
_Samenvatting:_
/Eerste episode: 1945/
In januari 1945 wordt in Haarlem, in de straat van de familie Steenwijk,
de NSB'er Fake Ploeg doodgeschoten. Ploeg ligt voor het huis van de
buren, de familie Korteweg, Deze buren verslepen het lijk van Ploeg tot
voor het huis van Steenwijk. De Duitsers zijn snel ter plaatse, ze
steken het huis van Steenwijk in brand en voeren de familie Steenwijk
af. De ouders van Anton Steenwijk worden later gefusilleerd. In de cel
van Anton zit ook een jonge vrouw, die waarschijnlijk bij de aanslag
betrokken is geweest. Anton wordt na verloop van tijd uit de cel gehaald
en naar Amsterdam gebracht, waar hij bij een oom en tante kan wonen.
/Tweede episode: 1952/
-- Ten tijde van de Koreaanse oorlog -- In 1952 bezoekt Anton een
feestje in Haarlem. Voor het eerst sinds de oorlog is hij weer in die
stad. Hij besluit een bezoekje te brengen aan de straat waar hij vroeger
gewoond heeft. Hij treft daar de overbuurvrouw, mevrouw Beumer aan, met
wie hij een praatje maakt. Anton besluit om nooit meer terug naar
Haarlem te gaan.
/Derde episode: 1956/
Vanwege de inval van de Russen in Hongarije, wordt het hoofdkantoor van
de Communistische Partij Nederland door relschoppers bestormd. Anton
woont hier heel dichtbij, dus de relschoppers staan bij hem in de
straat. Een van hen is Fake Ploeg jr.: de zoon van de NSB'er. Hij heeft
een kei in zijn hand. Fake zat bij Anton in de klas. Anton vraagt hem
mee naar binnen te gaan en daar praten zij over het verleden. Er
ontstaat een kleine ruzie en Fake gooit met de kei een spiegel in en
rent weg.
/Vierde episode: 1966/
-- Ten tijde van de Vietnam-oorlog -- Anton is inmiddels getrouwd met
Saskia de Graaff en hebben een dochtertje, Sandra, van vier. Tijdens een
begrafenis hoort Anton van Cor Takes dat deze bij de aanslag betrokken
was, samen met Truus Coster. Truus Coster is gefusilleerd en Anton
begrijpt dat zij degene was met wie hij in de cel gezeten heeft.
/Vijfde episode: 1981/
Anton is gescheiden en nu met Liesbeth getrouwd. Ze hebben een zoon:
Peter. Wanneer Anton hevige kiespijn heeft, bezoekt hij zijn tandarts.
Deze wil hem alleen maar helpen als Anton mee gaat demonstreren tegen
kernwapens. Anton zegt toe. Tijdens de demonstratie komt Anton zijn
vroegere buurmeisje Karin Korteweg tegen. Zij vertelt hem dat haar vader
en moeder niet met het lijk voor hun deur gevonden wilden worden omdat
haar vader hagedissen had, die dan zeker gedood zouden worden. Bij de
andere buren kon het lijk ook niet gelegd worden, want daar zaten joden
ondergedoken. Uit angst voor wraak van Anton was Korteweg naar
Nieuw-Zeeland geëmigreerd, waar hij in 1948 zelfmoord pleegde.
_Tijd en tijdvolgorde:_
/De aanslag/ begint in januari 1945 en eindigt in november 1981. De
vertelde tijd is dus bijna 37 jaar. Het verhaal wordt chronologisch
verteld. Wel zijn er hier en daar flash-backs en flash-forwards.
_Plaats/ruimte:_
De twee belangrijkste steden in /De aanslag/ zijn Haarlem en Amsterdam.
Daarnaast heeft Anton een huisje in Toscane.
_Karakterbeschrijving- en ontwikkeling:_
/Anton Steenwijk:/
Anton is de hoofdpersoon van /De aanslag/. In het begin van het verhaal
is hij 12 en aan het eind 48 of 49 jaar. Omdat hij in 1981 door zijn
buurmeisje van zo'n 35 jaar geleden herkend wordt, kan gezegd worden dat
zijn uiterlijk met de jaren niet veel veranderd is: lang, slank, donker
haar en hij lijkt erg op zijn vader. Anton probeert de oorlog zo veel
mogelijk te vergeten, maar hij wordt er -- of hij wil of niet -- steeds
weer mee geconfronteerd. In de loop van het verhaal komt hij meer over
de aanslag op Ploeg en de gevolgen daarvan voor de betrokkenen, te
weten. Hij is een rond karakter.
_Onderlinge relaties:_
/Vader, moeder en broer Peter:/
Zij vormen met Anton het gezin Steenwijk. Anton is echter de enige
overlevende van de oorlog.
/Saskia de Graaff:/
De eerste vrouw van Anton.
/Sandra:/
De dochter van Anton en Saskia.
/Liesbeth:/
De tweede vrouw van Anton.
/Peter:/
De zoon van Anton en Liesbeth, genoemd naar de in de oorlog
doodgeschoten broer van Anton.
/Cor Takes:/
Verzetsstrijder die Ploeg heeft doodgeschoten.
_Geloofwaardigheid van het verhaal:_
....
_Thematiek:_
/Schuld:/
Het grote thema in /De aanslag/ is: wat is schuld en wanneer is iemand
schuldig? Wie heeft er schuld aan de dood van Antons ouders en broer?
Zijn het de Duitsers die hen gefusilleerd hebben, of is het het verzet,
omdat Antons ouders nooit omgekomen zouden zijn als Ploeg niet
doodgeschoten was. Of is het de familie Korteweg: zij hebben Ploegs lijk
bij Anton voor de deur gesleept? Of zijn er misschien nog meer
mogelijkheden? Daarnaast komt de schuldvraag ook bij andere
gebeurtenissen terug: hebben de leden van de CPN schuld aan de Russische
inval in Hongarije? Zijn de Amerikanen schuldig aan oorlogsstoken omdat
zij in Nederland kernraketten willen plaatsen?
/Zoektocht:/
Of Anton nu wil of niet: steeds krijgt hij met de gevolgen van de oorlog
te maken en steeds wordt hij weer wat wijzer over de personen die
betrokken waren bij de aanslag op Fake Ploeg. Aan de ene kant zegt Anton
niets meer met de oorlog te maken te willen hebben, maar aan de andere
kant lijkt hij de oorlog steeds weer op te zoeken. Doordat hij steeds
meer komt te weten, wordt Anton als het ware gelauwerd tijdens de
demonstratie in 1981. Daar lijkt zijn zoektocht volbracht: hij weet nu
hoe de vork in de steel zit.
_Motto:_
/Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht./
C. Plinius Caecilius Secundus: /Epistulae/, VI, 16
Dit citaat van Plinius heeft betrekking op de uitbarsting van de
Vesuvius in het jaar 77. Deze uitbarsting zorgde ervoor dat Pompeï onder
as en lava bedolven werd. Volgens Plinius was er zo veel as in de lucht,
dat het donkerder was dan in de nacht. De aanslag op Ploeg heeft voor de
familie Steenwijk en hun huis net zo'n verwoestende werking. Bovendien
komt er op verschillende plaatsen in /De aanslag/ as voor: zo begint de
tweede episode met de vermelding dat er nog jarenlang as uit de hemel
zal neerdalen. Dit is een vooruitwijzing naar het feit dat Anton zijn
hele leven met de aanslag op Ploeg bezig is. Als Ploeg jr. zijn kei door
de spiegel gooit, ploft er een wolk as uit de kachel. 'As' is het
symbool van de vergankelijkheid: als iets er niet meer is, is er slechts
as over en aan as kun je niet meer zien wat het ooit geweest is. De
roman eindigt met de woorden: /zijn schoenen sloffen en het is of zij
wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is./
_Taalgebruik:_
Het taalgebruik in /De aanslag/ is helder en sober: de zinnen zijn niet
te lang en er komen geen overbodige bijvoeglijke naamwoorden voor.
_Opdracht:_
Geen.
_Vertelsituatie:_
De proloog is geschreven in de alwetende vertelsituatie. Vanaf de eerste
episode is er sprake van een personale vertelsituatie. De laatste alinea
is weer auctoriaal: een alwetende verteller die zich tot de lezer wendt.
_Perspectief:_
Hij-perspectief. Het verhaal draait volledig om de ik-figuur, Anton
Steenwijk. Je ziet het verhaal door de ogen van Anton.
_Verhaalopbouw:_
/De aanslag/ bestaat uit vijf hoofdstukken (episodes genaamd) die als
titel een jaartal hebben en een proloog. Het boek eindigt met:
/Amsterdam, januari -- juli 1982./
_Eigen mening:_
....
Kolom IBRAHIM ISA
-------------------------
Kemis, 26 April 2007
INDONESIA -- BELANDA TERJALIN DNG DARAH
<Peranan Perhimpunan Indonesia dalam Perjuangan Perlawanan Belanda
Melawan Pendudukan Jerman Hitler>
(1)
* * *
Enampuluh dua tahun yang lalu, 04 Mei 1945, Marsekal Bernard
Montgomery, Panglima Tentara Ke-21, bagian dari tentara Sekutu yang
melakukan penyerbuan penaklukkan Jerman Hitler di Eropah Barat,
menerima di Markas Besarnya di Lüneburger Heide, Jerman, penyerahan
tanpa syarat Tentara Jerman di bagian Barat Daya Eropah. Kapitulasi
resmi berlangsung pada tanggal 05 Mei 1945. Pada tanggal 05 Mei itu
juga, Panglima tentara Jerman Jendral Blaskowitz, dipanggil oleh
Letjen Foulkes (Canada), dari tentara gabungan Sekutu, untuk
'berunding' di Hotel 'De Wereld' di Wageningen, Holland, untuk
menandatangani dokumen kapitulasi tentara pendudukan Jerman di
Nederland. Ini terjadi karena semula komandan tentara Jerman itu
beranggapan bahwa penyerahan Jerman kepada Marsekal Montgomery itu,
tidak termasuk tentara pendudukan Jerman di sebelah Barat Holland.
Demikianlah, Belanda menetapkan hari pembebasan Belanda dari
pendudukan Jerman itu jatuh pada tanggal 05 Mei 1945. Maka sejak itu
setiap tahun tanggal 05 Mei diperingati di Belanda sebagai 'HARI
PEMBEBASAN', 'BEVRIJDINGSDAG
Pembebasan Belanda dari pendudukan Jerman, terutama dilakukan oleh
tentara Sekutu, yang masuk Belanda ketika itu, sebagian besar terdiri
dari tentara Canada. Tetapi, tidak kurang pula peranan penting
perjuangan perlawanan bawah tanah kaum patriot Belanda dalam
perjuangan untuk membebaskan Belanda. Di Belanda para pejuang
perlawanan bawah tanah ini dikenal dengan nama 'VERZETSTRIJDERS'.
Tulisan ini, sekadar untuk mengingatkan bahwa di kalangan para pejuang
perlawanan bawah tanah Belanda melawan pendudukan Jerman, juga
terdapat ORANG-ORANG INDONESIA, TERUTAMA DARI KALANGAN perkumpulan
poitik PERHIMPUNAN INDONESIA, Belanda..
Dua penulis Belanda yang kukenal menulis tentang partisipasi
orang-orang Indonesia dalam perjuangan perlawanan Belanda melawan
Jerman, a.l. adalah wartawan senior JOOP MORRIEN (78), dan
politikolog HARY A POEZE (60).
Jurnalis kawakan JOOP MORRIEN, mantan wartawan 'De Waarheid, Komite
Indonesia Nederland, menulis banyak artikel dan buku sekitar
hubungan Belanda-Indonesia, dimana ia mengisahkan perlawanan rakyat
progresif Belanda terhadap politik kolonial Belanda terhadap
Indonesia. Serta perjuangan rakyat Indensia melawan kolonialisme dan
inmperialisme.
HARRY POEZE sekarang Direktur KITLV Press, Belanda. Ia memperoleh
PhD dengan tesisnya mengenai Biografi Tan Malaka. Ia banyak menulis
hasil studinya, buku-buku dan artikel/kertas kerja mengeni
perkembangan politik, khususnya tentang perkembangan demokrasi di
Indonesia.
* * *
Banyak cerita, tulisan dan buku sekitar perjuangan tentara Sekutu
dalam Perang Dunia II, yang menyerbu Eropah yang diduduki Jerman.
Juga mengenai pertempuran-pertempuran dalam mebebaskan Nederland dari
tentara Jerman, khususnya operasi 'Arnhem'. Terdapat juga cerita,
kisah dan bahkan film mengenai perjuangan bersenjata bawah tanah kaum
VERZETSTRIJDERS Belanda melawan tentara pendudukan Jerman. Antara lain
yang ditulis oleh Harry Mulisch, novelis terkenal Belanda, berjudul
'De Aanslag' ('Serangan'). Atas dasar buku itu dibuat salah satu film
paling terkenal Belanda, 'De Aanslag' .
Namun, literatur maupun film (Belanda) yang mengishkan 'verzetstrijd',
atau 'perjuangan perlawanan bawah tanah' Belanda melawan pendudukan
Jerman, tidak banyak, kalau tidak hendak dikatakan sedikit sekali yang
mengisahkan partisipasi orang-orang Indonesia, terutama para anggota
Perhimpunan Indonesia di Belanda, dalam perjuangan bawah tanah melawan
Jerman.
* * *
Belum lama kutemukan kembali sebuah tulisan atau makalah yang ditulis
oleh R.M. Djayeng Pratomo (93), berjudul ORANG-ORANG INDONESIA DALAM
GERAKAN PERLAWANAN DI BELANDA. Dalam pembicaraan tilpun dengan
beliau, yang dalam keadaan sakit, aku minta izin untuk menyiarkan
tulisannya itu. Karena tulisan beliau itu mengisahkan peristiwa
penting di Nederland selama pendudukan Jerman Hitler. Tentang
orang-orang Indonesia di Nederland yang dengan sepenuh hati dibimbing
oleh ide-ide luhur demokrasi, kebebasan dan perdamaian bersama-sama
dengan kaum patriot Belanda, menceburkan dirinya dalam perjuangan
bawah tanah ( termasuk yang bersenjata), berjuang, menderita bahkan
mengorbankan jiwanya, demi pembebaan negeri Belanda. Alangkah
luhurnya cita-cita mereka. Padahal, ketika itu bangsa Indonesia masih
berada di bawah kekuasaan kolonial Belanda.
Atas persetujuan Djayeng Pratomo, akan kusiarkan dalam seri berikutnya
artikel Djayeng Pratomo tsb. Ia akan sedikit menjelaskan mengapa
'mengenai grup perlawanan Indonesia ini tidak banyak ditulis.
Orang-orang Belanda dari generasi mudanya samaekali tidak mengetahui
akan hal ini. Djayeng Pratomo juga memberikan jawaban atas
pertanyaan: 'Mengapa orang-orang Indonesia di Belanda ambil bagian
dalam gerakan perlawanan di bawah tanah, untuk pembeasan Nederland,
negeri yang menjajah, mengeksploitasi dan menindas Indonesia, negeri
tumpah darah mereka?'
* * *
Namun, bila Anda jalan-jalan ke Osdorp, di situ pasti akan menemui
sebuah jalan yang bernama IRAWAN SOEJOJO STRAAT. Ini adalah sebuah
jalan di Belanda yang pertama kalinya (04 Mei, 1990 yang lalu)
menggunakan nama pejuang perlawanan Indonesia. Seperti diberitakan
pers Belanda ketika itu, penamaan jalan tsb dengan IRAWAN SOEJONO
STRAAT, di satu segi dikatakan puluhan tahun terlambat, di segi
lainnya, ia adalah pengakuan Belanda mengenai peranan orang-orang
Indonesia dalam perjuangan perlawanan melawan Jerman Hitler di
Belanda. Melegakan dan membanggakan. Kiranya tidak berkelebihan
menyatakan bahwa sikap orang-orang Indonesia tsb memanifestasikan
semangat internasionalisme.
Siapa IRAWAN SOEJONO?
Irawan Soejono, adalah seorang mahasiwa Indonesia dari Perhimpunan
Indonesia Nederland. Ia adalah putra Adipati Ario Soejono, orang
Indonesia pertama yang menjabat sebagai menteri dalam kebinet Belanda
<mengenai ini ada cerita tersendiri nanti>, sebuah pemerintah pelarian
Belanda di London. Ketika mosi Ario Soejono kepada pemerintah Belanda
untuk mengakui hak bangsa Indonesia untuk kemerdekaan, -- ditolak
oleh pemerintah Belanda, Ario Soejono begitu kecewa dan marah,
sehingga ia sakit dan tak lama kemudian meninggal dunia. Setahun
kemudian, putranya, Irawan Soejono, gugur ditembak dalam melaksanakan
tugasnya, sebagai pejuang perlawanan bawah tanah Belanda melawan
Jerman. Sunggu suatu ironi!
Irawan Soejono gugur di Leiden, ditembak oleh tentara Jerman yang
menduduki Belanda, dalam bulan Januari 1945. Ketika itu, Irawan
Soejono sedang mengangkut sebuah mesin stensil, yang digunakan untuk
penerbitan perlawanan di bawah tanah. Ketahuan oleh Jerman ia hendak
meloloskan diri dari penangkapan Jerman. Tetapi malang, Irawan
ditembak ditempat itu juga.
Di kalangan pejuang-pejuang perlawanan Belanda Irawan dikenal dengan
nama 'Henk van de Bevrijding'. Selain bertanggungjawab mengenai
alat-alat percetakan bawah tanah dan aparat radio penerima untuk
menangkap siaran-siaran Sekutu, Irawan Soejono juga anggota grup
bersenjata perjuangan perlawanan Indonesia bawah tanah. Setelah
gugurnya Irawan Soejono, grup bersenjata di bawah tanah Indonesia ini
diberi nama Grup IRAWAN SOEJONO.
* * *
Selain Irawan Soejono, masih ada lagi orang-orang Indonesia yang
ambil bagian dalam perjuangan perlawanan terhadap pendudukan Jerman
atas Belanda, yang gugur di dalam kamp-kamp konsetrasi Jerman.
Mereka itu antara lain adalah:MOEN SOENDAROE.
Moen Soendaroe adalah pekerja bawah tanah perjuangan perlawanan
orang-orang Indonesia di Belanda. Pada tanggal 18 Januari 1943
Soendaroe ditangkap oleh SD Jerman karena keterlibatannya dalam
perjuangan bawah tanah yang dilakukan oleh Perhimpunan Indonesia.
Kira-kira bulan Februiari Moen Soendaroe gugur sebagai pejuang
perlawanan akibat siksaaan Jerman, di kamp konsentrasi Neuengamme.
Juga masih ada lagi nama anggota perjuangan perlawanan anti-Jerman di
Belanda, di antaranya adalah SIDARTAWAN. Pada tanggal 25 Juni 1941
Sidartawan ditangkap polisi poi\litik Jerman. Dipenjarakan di penjara
Scheveningan. Kemudian dipindah-pindah oleh Jerman ke kamp-kamp di
Schoorl, Amersfoort, Hamburg, Neuengamme. Kemudian ke kamp di Dachau.
Jasad Sidartawan tidak kuat lagi menahan penderitaan dan siksaan. Ia
meninggal di kamp Dachau sebagai pejuang perlawanan anti-Jerman di
Belanda. Bertahun-tahun lamanya Sidartawan adalah Sekretaris
Perhimpunan Indonesia, Nederland.
* * *
Sebagai ilustrasi bagaimana perasaan teman seperjuangan Belanda
terhadap orang-orang Indonesia yang ambil bagian dalam perjuangan
perlawanan anti-Jerman di Belanda, mari ikuti kata-kata Prof.
Cleveringa, salah seorang pemimpin aksi rotes keras terhadap Jerman
pada waktu pemdudukan, yang diucapkannya pada ulangtahun ke-37
peringatan gerakan nasional Indonesia di Leiden<Kutipan dari tulisan
Djayeng Pratomo>, sbb:
'KALAU KITA BERBICARA TENTANG GERAKAN PERLAWANAN DI NEDERLAND INI,
kita tidak perlu bertanya: Dimanakah orang-orang Indonesia berada?
Mereka ada dam berdiri di posnya. Mereka telah memberikan
pengorbanannya. Mereka berada di kamp-kamp konsentrasi, mereka berada
di penjara-penjara, mereka berada di mana-mana' . (Bersambung)
* * *
[Non-text portions of this message have been removed]
Milis Wanita Muslimah
Membangun citra wanita muslimah dalam diri, keluarga, maupun masyarakat.
Twitter: http://twitter.com/wanita_muslimah
Situs Web: http://www.wanita-muslimah.com
ARSIP DISKUSI : http://groups.yahoo.com/group/wanita-muslimah/messages
Kirim Posting mailto:wanita-muslimah@yahoogroups.com
Berhenti mailto:wanita-muslimah-unsubscribe@yahoogroups.com
Milis Keluarga Sejahtera mailto:keluarga-sejahtera@yahoogroups.com
Milis Anak Muda Islam mailto:majelismuda@yahoogroups.com
Milis ini tidak menerima attachment.
0 comments:
Post a Comment